O que necesita o monte para arder é unha man que o prenda, unhas condicións climáticas determinadas, e combustible.
Contra o primeiro destes elementos: a xente que prende, pouco se pode facer a curto plazo. As costumes e usos do monte son complexos. É prácticamente imposible evitar que existan pirómanos. Os cambios de mentalidade son moi lentos. Ninguén di que non se deban perseguir, pero, sexamos realistas, é prácticamente imposible evitar que alguén prenda lume. Respecto as tramas incendiarias, probado está que son falsas. Non existen. Son excusas da administración.
O segundo elemento; o cambio climático, é algo que pouca xente nega. As condicións “perfectas” para os lunes (o famoso 30-30-30; máis de 30ºC temperatura, máis de 30Km/h de ventos, menos de 30% de humidade) que sufrimos en Vigo aquel 15 de Outubro do 2017, van ser cada vez máis frecuentes no futuro. Por suposto que cada un/a de nós pode poner o seu graniño de área para evitar o cambio climático. Pero este é outro tema. É transfronterizo.
Onde si deberiamos involucrarnos tod@s, a sociedade galega en xeral, é na erradicación do combustible nos nosos montes. O eucalipto, ahí donde o vemos, tan verde, é como un bidón de gasolina na natureza. Reseca o solo, e reproducese co lume.
Nos incendios do 15 de Outubro houbo unha man que prendeu, certo. Pero o que fixo que a catástrofe fose tan grante, foi a cantidade de masa forestal de especies pirófitas que hai nos nosos montes.
Despois de aquel día terrible, teño escoitado Bombeiros dicir que viron eucaliptos propagando o lume polas copas, pasando dunha arbore a outra sen necesidade de prender de todo. Máis rápido que unha persona correndo. Teño amigos que recolleron follas queimadas de eucalipto nas súas terrazas, a varios kilómetros dos incendios.
Na sociedade que vivimos, necesitamos culpables, malvados, nos que recaían as culpas e descargar a nosa raiba. Por iso vendennos as historias dos terrorismos incendiarios, ou cremos o bulo dos tipos da moto que iban a noite do 15 de Outubro prendendo lume por todo Vigo. É máis facil crer as tramas incendiarias que a rapidisima propagación do lume coas condicións axeitadas. É máis facil crer a historia inverosimil da moto que o feito de que unha folla de eucalipto poida desplazarse quilómetros incandescente.
Aquí haberá algún malvado, si. Pero a raiz da dimensión do problema non son as personas malas, son as personas que xestionan mal.
Despois do 15 de Outubro, tamén comprobei como as especies frondosas, as autóctonas, arden moito peor que o eucalipto e o pino. As zonas húmedas nas que abundan as nosas especies quedaron moito menos arrasadas que nas que domina a arbore australiana. Os bosques de frondosas, inda que parecían queimados, van rexurdindo e non todas as arbores están mortas. Unha ladeira de especies autoctonas é un cortalumes natural. Por moito pirómano que haxa, por moito 30-30-30 que se dea, por moito foco que se prenda, nunca vai haber un incendio coma o de 2017 nun bosque húmido, nun bosque de frondosas, nun bosque galego.
A administración non entende isto, ou non quere entender. Prefire investir máis en apagar que en prevenir. A súa idea é continuar co modelo forestal do eucalipto, incluso aumentalo, para manter en Galicia á papeleira que os compra.
Seguro que é con boa intención, este modelo quizáis sexa ideolóxico, ou quizáis non, quizáis deban algún favor.
Por moi controlado ou parcelado que esté o eucalipto, é una especie de alto risco de incendio. O lume vaille ben para reproducirse. Despois dun incendio, a primeira arbore que crece en poucos meses é o eucalipto, moito máis rápido que calquera outra. En Coruxo, onde antes había piñeiro, agora está nacendo un minbosque de milleiros de eucaliptos pequenos. Como arbustos.
Cheiran ben, incluso teñen un verde atractivo, pero son o combustible do incendio do futuro. Basta ver os montes de Nigrán, Vigo, Redondela ou o Morrazo para comprobar que esta especie extendese descontroladamente sen competencia tralos incendios.
Cheiran ben, incluso teñen un verde atractivo, pero son o combustible do incendio do futuro. Basta ver os montes de Nigrán, Vigo, Redondela ou o Morrazo para comprobar que esta especie extendese descontroladamente sen competencia tralos incendios.
Como dícían aqueles fenómenos de Soak: "A culpa non é do arboliño, é obvio, naturalmente, a culpa é dos julais que os plantaron indiscriminadamente" Ninguén di que non se deba manter algúna plantación. Ninguén fala de "criminalizar especies" como di a Xunta. A diversidade é boa, e en medida moderada é madeira útil (por exemplo as bateas fanse con eucalipto). Pero non producciones a grandísima escala, nin plantarse en zonas con condicions climáticas que favorezan os incendios (Nas rias baixas, ou no interior, os eucaliptos son un completo perigo)
Os postos de traballo non deben ser excusa para manter este modelo forestal. Unha plantación autoctona tamén pode ser rentable a medio prazo. Con todos os millóns que se gastan cada ano en incendios ben se podería subsidiar outro tipo de explotacións, ata que chegasen a ser rendibles por si mesmas. Habería que dar unha alternativa as comunidades de montes e propietari@s de parcelas para que non teñan dependencia da venta de madeira para subsistir.
“Morte” e “verde” non son palabras que acostumen a ir asociadas. Quizáis esta imáxe sexa unha hipérbole, inda que no caso do monte galego, quizáis non. O 15 de Outubro de 2017 non o foi.
Xa que a administración non está pola labor, somos nós, a sociedade, a que ten que reclamar e manter un monte autóctono. Erradiquemos a morte verde e esixamos un monte forte, plantemos un novo monte con especies que resistan máis os lumes, un monte vivo e diverso, un monte para disfrutalo e explotalo de forma rendable, pero tamén sostible. Manter a nosa identidade natural, que é ben fermosa, e tamén trae riqueza.
Acadar un mínimo de axuda da xunta é indispensable, mentres non chega, dende a sociedade civil pódese ir avanzando. Hai moitos grupos de voluntariado mediante os que podemos informarnos, coordinarnos e colaborar. As brigadas deseucaliptizadoras deVerdegaia, colectivo Malaherba, comunidade de montes de coruxo... É cuestión de informarse cada un na súa zona.
Acadar un mínimo de axuda da xunta é indispensable, mentres non chega, dende a sociedade civil pódese ir avanzando. Hai moitos grupos de voluntariado mediante os que podemos informarnos, coordinarnos e colaborar. As brigadas deseucaliptizadoras deVerdegaia, colectivo Malaherba, comunidade de montes de coruxo... É cuestión de informarse cada un na súa zona.
E se non podemos axudar físicamente, polo menos concienciarnos.
A elección é nosa: “morte verde” ou monte verde.
Bosque queimado, bosque por queimar |
The invaders |
Eucalyptomordor |
A illa autóctona |
Australian Invaders |
Fotos tomadas en Coruxo, un ano despois dos incendios
Entradas relacionadas neste Blog:
Porqué?Tres días despois
O que deixa o 15 de Outubro